Thuốc thang là hỗn hợp của nhiều vị thuốc đã đươc bào chế và phân liều dùng. Thuốc thang được dùng rộng rãi dưới dạng thuốc sắc. Uống trong một ngày chia làm 2-3 lần: sáng – trưa – tối. Mỗi thang từ 50-100 hay 200g dược liệu.
Thành phần
Thành phần của dược liệu của thuốc thang có nhiều nguồn gốc. Các dược liệu này chọn thứ tốt đem bào chế đúng phương pháp cổ truyền rồi dùng cân chia thành từng thang theo đơn của thầy thuốc. Thang thuốc gồm nhiều dược liệu cấu tạo khác nhau. Liều lượng khác nhau nên khi sắc cần chú ý đến kỹ thuật sắc ở bên dưới.
Thảo mộc:
Dùng cả cây hay từng bộ phận của cây
- Hoa: Kim ngân hoa, Cúc hoa, Hòe hoa
- Quả: Quả Giun (Sử quân tử), Ké đầu ngựa, Dành dành, Chỉ xác
- Hạt: Hạt Cải, hạt Bìm bìm, Bạch biển đậu, Ý dĩ
- Thân: Huyết đằng, Ma hoàng, Tô mộc, Hoàng đằng
- Lá: Lá Vông, lá Dâu, là Mơ, lá Mỏ quạ, lá Thường sơn
- Thân và lá: Ích mẫu, Bồ công anh, Lạc tiên, Ngải cứu, Tía tô, Hương nhu, Bạc hà
- Vỏ: Vỏ Núc nác, Quế, Ngũ gia bì
- Rễ: Rễ cỏ xước, Độc lực, Tục đoạn, Hoàng liên
- Củ: Củ mài, củ Sâm, Hà thủ ô, Sinh địa
- Căn hành: Gừng, Riềng, Hoàng tinh
- Các chất nhựa: Nhũ hương, Tùng hương (nhựa thông)
- Các chất hạt: Hạt Cau, Táo nhân, Đào nhân
- Các vỏ quả: Vỏ Quýt, vỏ quả Thuốc Phiện
- Thịt quả: Long nhãn, thịt quả Táo (toan Táo nhục)
Động vật:
- Bạch cương tàm, Thuyền thoái, nhung Hươu, Tắc kè, Rùa, Ba ba
Khoáng chất
- Thạch cao, Phác tiêu, Long cốt
Nước
- Dùng nước mưa, nước giếng đạt tiêu chuẩn của nước ăn
Kỹ thuật sắc thuốc
Sắc thuốc
Là đun sôi nhẹ nhàng và đều lửa dược liệu cùng với dung môi, nước trong một thời gian nhất định
Dụng cụ sắc
Tốt nhất là siêu đất, có thể dùng ấm nhôm dung tích từ 1-2 lít
Cách sắc
Sắc nhiều thang một lúc, cần xây bếp lò than đá. Các siêu thuốc đặt trên một tấm gang dày hoặc trên một lớp cát dày 10-15cm để tận dụng được sức nóng
Khi sắc cần theo đúng quy tắc sau:
Sắc nhanh:
- Đổ nước vừa đủ ngập dược liệu (thường 400ml) đun to lửa cho sôi độ 30 phút. Sắc một lần.
- Sắc nhanh thường áp dụng cho các thang thuốc giải cảm, các thang thuốc chứa vị tinh dầu.
Sắc chậm:
- Áp dụng cho các loại thuốc bổ, thường sắc hai lần.
- Sắc lần thứ nhất: Đổ nước ngập dược liệu (trên 2-3cm thường 600ml) đun nhỏ lửa âm ỉ giữ cho thuốc sôi đều không trào ra ngoài, tới khi cạn còn độ 200ml gạn ra rồi cho thêm nước sắc lần thứ hai.
- Sắc lần thứ hai: Đổ vào 400ml nước, tiếp tục đun sôi âm ỉ tới khi cạn, còn 200ml, gạn ra rồi trộn với nước sắc lần thứ nhất để uống. Nếu cần thì cô thêm cho đặc.
Trước khi sắc thuốc cần chú ý:
- Những vị thuốc chứa tinh dầu như Tía tô, Kinh giới, Sả, Hương nhu.. để riêng. Khi thuốc gần được mới cho vào
- Các loại khoáng chất khó tan thì phải tán nhỏ mới sắc chung với thuốc: Thạch cao, Thạch quyết minh
- Các hóa chất, các cao động vật dễ tan: A giao, Cao Ban long, Cao Hổ cốt, Phác tiêu.. khi nước sắc được rồi lúc còn nóng cho vào khuấy tan để uống.
- Các dược liệu qúy hoặc không chịu được nhiệt độ cao như Nhân sâm, Quế, Tam thất… hãm riêng rồi gạn lấy nước hoặc mài hay tán bột trộn với nước sắc để uống.
COMMENTS