Chữa u xơ tuyến tiền liệt bằng đông y – BS Nguyễn Đức Kiệt

Tuyến Tiền liệt, còn gọi là tuyến Nhiếp hay tuyến Nhiếp hộ, là tuyến tiết dịch của cơ quan sinh dục nam, nằm ở cửa ngõ của bàng quang, bao chung quanh niệu đạo là ống để thoát nước tiểu ra ngoài.

Tuyến Tiền liệt tiết ra chất lỏng hòa vào tinh dịch, có chức năng nuôi dưỡng và bảo vệ tinh trùng bằng cách trung hòa môi trường axít trong cơ quan sinh sản của cả hai phái. Khi tuổi tăng lên, nhu cầu tiết dịch giảm đi, tuyến Tiền liệt xơ hóa dần, to ra, đó là quy luật bình thường của mỗi người đàn ông.

Khi nói u xơ tuyến Tiền liệt là nói đến một sự tăng kích thước do xơ hóa hoặc viêm phì đại của tuyến Tiền liệt ở đàn ông có tuổi. Do bị to lên, tuyến Tiền liệt ép vào niệu đạo và bàng quang, gây tiểu tiện khó khăn và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tiết niệu. Nhưng thường chỉ là u xơ lành tính mà rất hiếm chuyển thành ung thư tuyến Tiền liệt.

Tại Việt Nam hiện nay có tới 55% đến 70% số nam giới từ 50 – 75 tuổi mắc căn bệnh này. Điều đó gây ra những ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe và sinh hoạt của người bệnh.

Triệu chứng rối loạn về tiểu tiện là dấu hiệu phổ biến nhất của u xơ tuyến Tiền liệt ở người có tuổi, như: đái khó, đái dắt, đái nhiều lần, số lượng nước tiểu mỗi lần ít. Vì tiểu không hết, có sự tắc đọng vi khuẩn trong bàng quang làm tăng nguy cơ nhiễm trùng tiết niệu.

Một số bệnh nhân bị tiểu tiện khó khăn, trong đó lượng nước tiểu không ra hết được và bàng quang bị căng phồng. Nếu nặng có thể gây bí tiểu mạn tính dẫn đến viêm bàng quang, viêm đường tiết niệu, thận ứ nước (ở đài, bể thận), thậm chí suy thận.

Nếu thăm trực tràng (sờ tuyến Tiền liệt qua trực tràng) có thể phát hiện tuyến tiền liệt khi đã to đáng kể, nhưng phương pháp này phụ thuộc vào kỹ năng bác sĩ.

Siêu âm cho phép xác định kích thước và khối lượng của tuyến tiền liệt, thông thường tuyến tiền liệt có thể tích khoảng 20 – 25ml. Siêu âm vùng tinh hoàn, tuyến Tiền liệt và thận còn để loại trừ ung thư và thận ứ nước. Có thể làm xét nghiệm máu để loại trừ ung thư tuyến tiền liệt: PSA (Prostatic Specific Antigen – kháng nguyên đặc hiệu tuyến Tiền liệt) tăng cao là dấu hiệu chỉ thị ung thư.

Ở người bình thường, PSA toàn phần nhỏ hơn 4ng/ml, nếu PSA tăng nhẹ thì nghĩ đến tăng sản lành tính, u xơ, viêm tuyến Tiền liệt, còn nếu tăng cao mới nghĩ đến ung thư tuyến Tiền liệt. Nhưng nên nhớ là PSA không phải chỉ số đặc hiệu của ung thư tuyến Tiền liệt mà thực ra giá trị chẩn đoán chỉ khoảng 35% mà thôi. Nhưng nếu thăm trực tràng có thể làm tăng cao PSA trong máu ngay cả những bệnh nhân không bị ung thư, vì vậy cần lấy máu để làm xét nghiệm trước khi thăm trực tràng.

Trong lâm sàng, người ta thướng điều trị bằng thuốc ức chế thụ thể Alpha-adrenergic. Các thuốc kháng Androgen cũng thường được dùng phối hợp với thuốc trên để làm giảm triệu chứng. Các thuốc kể trên không làm nhỏ được khối u mà chỉ giúp tiểu tiện dễ dàng hơn do cổ bàng quang và niệu đạo dễ mở rộng khi đi tiểu.

Chưa có thuốc nào được chứng minh là làm bướu nhỏ đi. Cần lưu ý là thuốc này có tác dụng phụ là làm hạ huyết áp nên cần thận trong ở những người ốm yếu, huyết áp thấp. Thuốc có hiệu quả với bướu to ở các thùy bên, chứ ít tác dụng với bướu thùy giữa. Ở các hiệu thuốc của Việt Nam hiện nay đang có bán một số thuốc do Việt Nam sản xuất, có hiệu quả khá tốt với cả u xơ tuyến Tiền liệt lẫn u xơ tử cung, mà điển hình là thuốc Nga Phụ Khang.

Khi điều trị nội khoa không có kết quả, có thể mổ bóc tuyến Tiền liệt bằng “phương pháp mổ phanh“. Cũng có thể mổ cắt đốt nội soi (phương pháp “mổ nội soi”). Nói chung, các phương pháp trên đều không phải là tối ưu và đều có những hạn chế của nó: mổ phanh thì vết thương khó liền, nhiều tai biến, mổ nội soi thì dễ tái phát…

Ngoài ra, còn có nhiều phương pháp mới để giảm kích thước tuyến Tiền liệt, như phá hủy các mô thừa mà không ảnh hưởng đến tổ chức còn lại, một số phương pháp tiên tiến khác tuy không thông dụng nhưng đã được dùng ở cả trên thế giới lẫn ở Việt Nam. Tuy nhiên, các phương pháp này chưa được thử nghiệm đủ lâu để đảm bảo độ an toàn và người ta vẫn còn chưa biết hết các tác dụng phụ. Bệnh càng được phát hiện sớm thì điều trị càng có hiệu quả hơn.

Phương pháp chữa: Ôn bổ thận dương, lợi khiếu.

Đông y thường dùng bài thuốc Tế sinh thận khí gia giảm, gồm:
 Thục địa 12g
 Hoài sơn 12g
 Sơn thù 8g
 Đan bì 8g
 Bạch linh 8g
 Trạch tả 8g
 Sa tiền tử 12g
 Ngưu tất 12g
 Phụ tử chế 8g
 Nhục quế 4g
 Thăng ma 4g
 Hoàng kỳ 12g
 Đảng sâm 16g

Sắc uống ngày 1 thang hoặc làm viên hoàn, ngày uống 5 – 10g.

Có thể kết hợp châm cứu: Cứu các huyệt Quan nguyên, Khí hải, Mệnh môn, Thận du, Trung cực, Tam âm giao…

Bài thuốc gia truyền của Đông dược Phú Hà chữa U xơ tuyến tiền liệt

Riêng chúng tôi, với kinh nghiệm lâm sàng, chúng tôi dùng bài thuốc dưới đây là một bài thuốc kinh nghiệm gia truyền, rất hiệu quả, không có tác dụng phụ, làm “tiêu xơ”, đưa tuyến Tiền liệt trở về kích thước bình thường như tuổi thanh niên, vừa chữa triệu chứng, vừa chữa triệt để “tận gốc” và ít bị tái phát. Nếu sau đó tái phát thì uống tiếp sẽ vẫn có hiệu quả như uống lần đầu. Bài thuốc như sau:

– Thục địa 8g
– Hoài sơn 8g
– Sơn thù 8g
– Đan bì 8g
– Bạch linh 8g
– Trạch tả 8g
– Bán chi liên 20g
– Bạch hoa xà thiệt thảo 20g
– Nghệ vàng 20g
– Trinh nữ hoàng cung 12g
– Bồ quân (Hồng quân) 12g
– Kỷ tử 10g
– Dâm dương hoắc 8g
– Thổ phục linh 8g
– Bông Mã đề 10g
– Nhục quế 6g
– Đảng sâm 16g
– Ý dĩ nhân 20g
– Đại táo 20g
– Cam thảo 7g

Nếu đang bị bí đái nặng, gia thêm:

– Khiên ngưu 16g
– Củ Mía dò (sao) 20g
(Hai vị gia thêm này chỉ uống 1 – 2 ngày, khi đã đi tiểu dễ dàng thì thôi ngay).

Tất cả làm 1 thang. Sắc 1 thang với 1 lít nước, thêm 7 lát gừng tươi, đun còn 200ml nước. Sắc thêm 2 lần, mỗi lần lấy 100ml, trộn chung cả 3 lần, chia đều uống trong ngày, thay nước chè. Uống liên tục 15 – 20 thang, sau đó đi kiểm tra lại bằng siêu âm. Thường thì uống khoảng 20 thang là tuyến tiền liệt trở lại bình thường. Trong trường hợp tuyến tiền liệt viêm quá to thì có thể phải uống thêm 7 – 10 thang sẽ trở về bình thường. Nếu đã trở lại bình thường, sau 2 tháng cũng nên uống thêm 7 thang để duy trì tác dụng và không bị tái phát.

Bài thuốc này có ưu điểm là toàn dùng các vị thuốc thảo dược, phần lớn là thuốc Nam, các vị thuốc đã được tính toán rất hợp lý để tăng tính hiệp đồng và giảm tác dụng phụ của một số vị (như vị Trinh nữ hoàng cung nếu dùng đơn độc sẽ có khá nhiều tác dụng phụ), đồng thời làm bổ Thận để tăng cường chức năng Thận nên sẽ không bị tái phát./.

BS Nguyễn Đức Kiệt
(Bài đã đăng báo Sức khỏe & Đời sống)