Đông dược Phú Hà – Ngày nay, sự hiện diện của Viện châm cứu đã trở thành quen thuộc đến nỗi mọi người sẽ rất ngạc nhiên nếu thiếu Viện này. Ít ai biết được rằng trước đây gần hai chục năm, sự ra đời của Viện đã rất khó khăn. Những năm trước 1980, đã có nhiều đề án thành lập Viện châm cứu, vì cho đến lúc đó, nhiều thành tích về châm cứu đã được ghi nhận và một đội ngũ thầy thuốc châm cứu đã khá lớn mạnh, tiêu biểu như các giáo sư, bác sĩ: Nguyễn Tài Thu, Hoàng Bảo Châu, Lã Quang Nhiếp, Quan Đông Hoa, Vũ Hữu Ngõ, Nguyễn Tiến Hội… và rất nhiều bác sĩ trẻ khác. Nhưng rồi các đề án này đều không trở thành hiện thực vì nhiều người, trong đó có cả những thầy thuốc Y học cổ truyền, cho rằng châm cứu chỉ là một chuyên khoa hẹp của Y học cổ truyền, không thể tách riêng ra để thành lập một Viện được…
Ai đã có dịp đi ngang qua phố Thái Thịnh, Hà Nội, không thể không chú ý đến một cơ quan bề thế với những dãy nhà cao tầng hiện đại núp dưới tán cây xanh rợp bóng. Đó Viện châm cứu Việt Nam. Đã gần hai chục năm nay, Viện châm cứu ngày càng nổi tiếng và trở thành một địa chỉ thân quen, tin cậy của những con người bất hạnh trên khắp đất nước đến chữa bệnh tại đây. Viện cũng là một cơ sở đào tạo quen thuộc trên khắp thế giới đến đây để học tập, bồi dưỡng chuyên môn và nghiên cứu về châm cứu Việt Nam.
Với nhân dân cả nước, Viện châm cứu không còn xa lạ vì ở đó có Giáo sư – Bác sĩ Nguyễn Tài Thu, Thầy thuốc nhân dân, người đã cùng với đội ngũ thầy thuốc do ông đào tạo, đã hết lòng chăm sóc bệnh nhân, mang lại niềm vui cho những trẻ em đau ốm, bệnh tật. Hằng năm, Viện khám và chữa bệnh cho hàng triệu lượt người, mổ châm tê tới trên 60 loại phẫu thuật khác nhau, đã được báo chí cả nước không ngớt lời ca ngợi, nhưng điều quan trọng hơn là đã để lại những ấn tượng tốt đẹp trong lòng người dân trong cả nước.
Là một bác sĩ đứng đầu một ngành, Bộ trưởng Vũ Văn Cẩn đã biết nhìn xa trông rộng. Ông hiểu rằng khoa học càng tiến bộ, các chuyên khoa ngày càng cần phải được tách riêng ra để phát triển độc lập. Mặc dù là người đứng đầu ngành y tế nhưng không phải vì thế mà quan niệm của ông không vấp phải sự chống đối của tư tưởng bảo thủ. Cho mãi đến tháng 2 năm 1982, khi ốm đau không thể giữ cương vị lãnh đạo một ngành lâu hơn nữa, dường như cảm thấy đây là cơ hội cuối cùng để bằng quyền lực của mình, phải cho ra đời một chuyên khoa mới, Bộ trưởng Vũ Văn Cẩn đã quyết tâm và giao cho Vụ Tổ chức – Cán bộ làm thủ tục cho ra đời Viện châm cứu bên cạnh Viện đông y (nay là Viện y học cổ truyền). Chữ ký của Ông ký quyết định thành lập Viện châm cứu và bổ nhiệm Bác sĩ Nguyễn Tài Thu làm Viện trưởng cũng là chữ ký cuối cùng trong cương vị Bộ trưởng Bộ Y tế của ông: đó là ngày 24 – 4 – 1982. Ông đã ký các quyết định này trên giường bệnh trong khi đang nằm điều trị tại Viện quân y 108.
Mặc dù đang bị những cơn đau đớn do bệnh tật dày vò, nhưng khi chuyên viên của Vụ Tổ chức – Cán bộ vào bệnh viện xin ông chữ ký, ông đã nén đau, ngồi dậy, đọc rất kỹ và sửa lại từng từ trong quyết định thành lập Viện.
Theo quy định chung, những trường hợp thành lập một tổ chức mới như vậy sẽ phải có đủ ý kiến đồng ý của các Vụ có liên quan của Bộ, nhưng trong trường hợp Viện châm cứu thì chỉ mới có 2/3 Vụ tán thành, song Ông vẫn ký. Ông rất ý thức được trách nhiệm của mình. Ông đã làm một việc trái với thông lệ, Ông đã rất quyết đoán trong khi quyết định và lịch sử đã chứng minh quyết định của Ông là đúng. Cũng nhờ có Ông mà chuyên khoa châm cứu đã được phát triển mạnh mẽ ở trong nước và nổi tiếng trên thế giới. Chính nhờ có quyết định của Ông mà khi Bác sĩ Nguyễn Tài Thu, với cương vị là Viện trưởng Viện châm cứu đi công tác tại các nước Bắc Âu và Mỹ La tinh ngay sau đó, đã làm cho cả thế giới biết đến nền châm cứu Việt Nam. Hằng tháng trời, hết nước này đến nước khác, báo chí liên tục đưa tin về những thành công vang dội mà Bác sĩ Nguyễn Tài Thu đã thể hiện ở nước ngoài. Những hàng tít lớn như “Những cây kim kỳ diệu”, “Đôi bàn tay vàng làm nên những điều kỳ diệu”, “Chỉ bằng mấy cây kim đã làm cho người câm mười năm nói được”, “Tám cây kim châm cứu thay cho một ca mổ đẻ”.v.v.. trên những tờ báo ở các nước Châu Âu, Mỹ La tinh, đã trở nên quen thuộc với nhân dân các dân tộc trước đây chưa biết châm cứu là gì.
Những năm trước đây thế giới đã bíêt đến Việt Nam như biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc, thì ngày nay nhân loại lại nhìn Việt Nam với góc độ khác: sự thần kỳ của một nền y học cổ truyền!
Có lẽ “Trời” cũng không phụ tấm lòng của con người đã dám chịu trách nhiệm và quyết tâm thực hiện những điều mà mình cho là hợp quy luật phát triển nhưng chưa hợp thời. Một chuyện ngẫu nhiên xảy ra ngay sau đó ít lâu đã làm nhiều người thấy sự quyết định của Bộ trưởng là đúng đắn. Đó là vào một đêm chủ nhật, khi “cựu Bộ trưởng”, Thiếu tướng – Bác sĩ Vũ Văn Cẩn đang nằm điều trị trong quân y 108, ông bí tiểu tiện không sao tự chủ được. Bàng quang của ông căng đến mức gần như sắp vỡ. Ông đau đớn đến tái người. Lúc đó có đủ cả tân Bộ trưởng Đặng Hồi Xuân và các thứ trưởng đứng bên giường bệnh. Các giáo sư bác sĩ đã tìm đủ mọi cách mà vẫn chưa giải quyết được. Chính lúc sắp tiến hành mở bàng quang thì không biết ai đó bỗng nhắc: Hay là mời bác sĩ Nguyễn Tài Thu đến châm cứu? Mọi người bỗng nhớ ra, nhưng châm cứu thay mở bàng quang ư? Một chuyện gần như hoang đường. Tuy phần lớn những người túc trực quanh ông không tin tưởng lắm vào tác dụng của châm cứu, song, không còn cách nào khác, mọi người bảo thôi cứ thử một lần xem sao, nếu không được hãy mở bàng quang cũng chưa muộn.
Ngay sau đó, Bác sĩ Nguyễn Tài Thu được mời đến. Bằng những thao tác thuần thục, Bác sĩ Nguyễn Tài Thu đã châm cứu cho cựu Bộ trưởng. Chỉ khoảng 10 phút sau, sự kỳ diệu đã xảy ra: một cục máu đông như hình con giun đỏ đã bật ra và bệnh nhân đi tiểu được. Tất cả mọi người đều hết sức ngạc nhiên, thán phục và đều như trút được một gánh nặng. Sau này khi nhắc lại chuyện đó, có ông Thứ trưởng đã nói rằng trước đây khi Bộ trưởng cho thành lập Viện, ông thấy là không nên, nhưng qua việc “mục sở thị” này, ông phải công nhận rằng quyết định của Bộ trưởng Vũ Văn Cẩn là hợp lý.
Trong đợt phong học hàm của Nhà nước ta năm 1983, Bác sĩ Nguyễn Tài Thu đã được phong vượt cấp, lên thẳng Giáo sư, không phải qua Phó giáo sư, cũng là do đã có Viện và ông là Viện trưởng nên ông đã phát huy được tài năng, vì đã “có đất cho anh hùng dụng võ”. Chỉ tiếc rằng sau đó không lâu, vì căn bệnh hiểm nghèo, Bác sĩ Vũ Văn Cẩn đã vĩnh biệt chúng ta, không được chứng kiến sự trưởng thành của các viện chuyên khoa nói chung như Dinh dưỡng, Lão khoa, Da liễu, Y học lao động mà ông đã cho thành lập và đặc biệt là sự phát triển vượt bậc của Viện Châm cứu. Nhưng những cán bộ trong ngành Y tế và nhân dân Việt Nam vẫn mãi mãi biết ơn ông vì nhờ có sự quyết tâm của Ông mà chuyên khoa châm cứu đã phát triển, bao nhiêu người bị bệnh tật trên cả nước, nhất là các trẻ em tật nguyền, đã được chữa trị.
Cho phép tôi viết ở đây mấy dòng muộn mằn này để tưởng nhớ người Thầy, người Anh, người Bộ trưởng mà tôi hằng kính yêu, quý mến. Câu chuyện tôi nêu trên đây chỉ là một trong vô vàn việc làm hữu ích của Ông khi Ông còn làm Bộ trưởng Bộ Y tế. Xin cầu chúc cho Ông yên nghỉ thanh thản nơi vĩnh hằng và mong Ông hiểu cho rằng chúng tôi, những người học trò, người em, người đồng nghiệp của Ông, nguyện noi gương Ông, xin làm tiếp những gì mà khi ra đi, Ông chưa kịp thực hiện và sẽ phát huy thật tốt những gì Ông đã để lại cho lớp trẻ chúng tôi./.
Hà Nội, mùa đông năm 1999.
COMMENTS